TAMAMLAYICI EMEKLİLİK SİSTEMİ VE KIDEM TAZMİNATI FONU
1-) Ülkemizde TAMAMLAYICI EMEKLİLİK SİSTEMİ 01/01/2017’de yasal düzenlemeler yapılarak devreye girdi.
2-)Ülkemizde Tamamlayıcı Emeklilik Sisteminin Adı Bireysel Emeklilik Sistemidir.
3-)45 yaş altı çalışanlar sisteme zorunluluk esasıyla giriyor. Brüt maaşlarından %3 kesinti yapılıyor %25 devlet katkısı veriliyor.
4-)İsteyenler 2 ay içinde sistemden çıkabiliyor.
Bireysel Emeklilik Sistemi yani Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi ile 56 yaşına kadar sistemde kalanlar, 56 yaşında isterlerse paralarının tamamını fondan çekebiliyorlar. İsterlerse de fonda biriken parayı aylık emekli maaşlarına ilave bir maaş gibi alabiliyorlar. Ancak bu sitem aslında emeklilik sistemi değil tasarruf sistemidir. Normal SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı emekliliği ile uzaktan yakından alakalı bir durum değildir.
ZATEN VAR OLAN TAMAMLAYICI EMEKLİLİK SİSTEMİ NEDEN YENİDEN GÜNDEME GELDİ!
Amaç; Kıdem Tazminatının Fona Devri…
Ülkemizde çalışanlar 1 yıllık çalışmalarına karşı iş kanununda belirtilen şartları yerine getiriyorlarsa 1 brüt ücret tutarında kıdem tazminatı hak ederler.
Mevcut sistemde çalışanlar 1 aya %8,33 oranına isabet eden tutarda bir kıdem tazminatı hak eder.
Mevcut sistemde Kıdem Tazminatının tamamı işveren tarafından ödenir.
İşveren bu ödediği tutarı işletme giderlerine kayıt yaparak, belli bir oranını ödeyeceği vergiden düşer.
Mevcut Sistemde Kıdem Tazminatı için işçiden herhangi bir kesinti yapılmaz.
Tamamlayıcı Emeklilik Sisteminde yapılmak istenen dedir?
Bireysel Emeklilik Sistemi ve Kıdem Tazminatı Fonunu birbirine entegre ederek yeni bir sistem olan Tamamlayıcı Emeklilik Sistemini devreye sokmak.
Bu sistemle;
Bireysel Emeklilik Sisteminde çalışanların brüt maaşlarından %3,net maaşlarından %4.2 oranında kesinti yapılıyor.
Kıdem Tazminatı Brüt maaşa göre hesaplandığından, Bireysel emeklilik sitemi ile birleşeceğinden yeni sistemde çalışanlar da kendi kıdem tazminatlarına Brüt maaşlarının %3’ü oranında ödeme yapacak. Yani yıpranmalarından doğan tazminat hakkına kendileri katkı sunacak.
Yeni sistemde işverenlerin aylık %8,33 oranında ödedikleri kıdem tazminatına katkıları %4’e indirilecek.
Belli bir oranda %1’de devlet katkı koyabilir. Bireysel emeklilik sisteminde %3’e %25 katkı koyuyordu.
Mevcut sistemde kıdem tazminatı işten çıkartılan yada iş kanunun doğan hakları ile çalışan kendi isteği ile işten ayrılsa dahi tazminatının tamamını hemen alabiliyordu.
Yeni Sistemde Kıdem Tazminatını 60 yaşında ve sadece %25’lik kısmını alabilecek.
Mevcut Sistemde Asgari Ücretle 20 yıl çalışan bir kişi yaşı ne olursa olsun, kıdem tazminatını hak ettiğinde 1 yıla bir brüt ücret şeklinde kıdem tazminatını sadece Binde 7,59 oranında küçük bir damga vergisi kesintisi ile alabiliyor.
ÖRNEK;
Asgari Ücretle 25 yaşında çalışmaya başlamış 20 yıl çalışan 45 yaşında ki bir kişi,
Yaşına bakılmadan çalışma süresi ve brüt ücretine göre,
2.943X20= 58.860 TL hak eder bu tutardan 446,74 TL Damga Vergisi Kesilir Kalan 58.413 TL Kıdem Tazminatını hemen alır.
Yeni Sistemde
Aynı durumda olan işçi haklı olsa dahi yaşını tamamlamadığı için 15 yıl yaşının tamamlanmasını bekleyecek,
20 yıl için hesaplanan 58.860 TL’nin %36’sını tekamül eden 21.189 TL’yi her ay maaşından kesinti yapıldığı için kendisi finanse etmiş olacak,
Hak etmiş olduğu toplam 58.860 TL Kıdem Tazminatının 21.189 TL’si kendi parası olacak ancak, 15 yıl bekledikten sonra 60 yaşında sadece 14.715 TL’sini alacak.
Geriye kalan 58.860-14.715= 44.145 TL ise emekli maaşlarına ilave olacak.
60 yaşından sonra 20 yıl yaşayacağını varsayarsak.
44.145/20= yıllık 2.207 TL emekli maaşına ilave olacak.
Aylık olarak ise 2.207/12=183 TL emekli maaşına ilave yani tamamlayıcı olacak.
KIDEM TAZMİNATI FONA DEVİR OLABİLİR Mİ?
Yıllarca çalıştığı halde Kıdem Tazminatını alamayan onbinlerce çalışan var. Özellikle işyerleri iflas ettiğinde çalışanların kıdem tazminatları yasla olarak yargı kararıyla alınacak durumda olsa dahi şirketlerin üzerinde mal varlığı kalmadığı için kıdem tazminatını alamayanlar var.
Bu kişilerinde mağdur olmaması için mevcut iş kanunumuzda işçi ve işvereni koruyan maddelere göre kıdem tazminatı fona devir olabilir.
Mevcut durum korunarak Bireysel Fon’dan hakların kolay erişimi sağlanılabilir.
Amaç gerçekten kıdem tazminatını daha da güvenceli bir duruma getirmek ise çözümü çok basit, ancak amaç kıdem tazminatı üzerinden hükümete fon yaratma çabası ise çalışma hayatında DENGE bozulur.
*Kıdem Tazminatı çalışma hayatında bir DENGEDİR.
*Kıdem Tazminatı Fonu mevcut yasa maddeleri ile hayata geçebilir.
*Kıdem Tazminatı Fonu sadece HÜKÜMETE EKONOMİK ZORLUKLARDA EK KAYNAK OLAMAZ!
*Kıdem Tazminatı İşçi ve İşvereni korumalı ve İş hayatında disiplin sağlamalıdır.
*İlerisi düşünülmeden Kıdem Tazminatında Fon uygulaması İŞ DİSİPLİNİNİ ortadan kaldırır.
*İşçi daha yüksek ücret almak için sürekli iş değiştirmek ister, işveren daha düşük ücret vermek için sürekli işçi değiştirmek ister.
*İş hayatında süreklilik ve istikrar iş tecrübesi yaratır, sürekliliği olmayan iş hayatı ise , iş kazalarını arttırır.
TAZMİNATIN NE GİBİ YARARLARI VAR
İşçi açısından önemini;
"Askere giden bir işçi askerlik nedeniyle işten ayrıldığında kıdem tazminatını alabiliyor, işçi tazminatını evli ise eşine, anasına, babasına bırakıyor. Aslında işçinin bakmak zorunda olduğu kişiler içinde tazminat, gerçekten bir tazminat oluyor.
Evlilik nedeniyle işten ayrılan kadın geleceğini planlayabiliyor.
Kıdem Tazminatı sadece emekli olduğunda alınırsa işçi açısından büyük mağduriyetler doğurur.
İŞVEREN, İŞÇİYİ KEYFİ OLARAK İŞTEN ÇIKARTABİLİR
Kıdem tazminatı işçinin güvencesidir.
Çünkü; Mevcut Kıdem Tazminatı uygulamasında işveren kıdem tazminatını hemen ödememek için işçiyi keyfi olarak kolay bir şekilde işten çıkartamıyor. Kıdem tazminatı fona devrolduğunda işveren işçiyi istediği anda işten çıkartabilecek. 5-10 yıllık işçisine daha yüksek maaş vermesi gerektiği için sürekli işçi yenileyerek düşük ücretli çalışanları tercih edecektir.
İşveren çalışanına kötü muamele, hakarette dahi bulunarak işten çıkartabilir ve hatta işyerlerinde iş disiplini bozulacağından kavgalar dahi yaşanabilir.
KIDEM TAZMİNATI FONU'NUN İŞVERENE YARARI
İşveren açısından önemi;
İşveren iş disiplinine uymayan, işverenin iş ile ilgili özel bilgilerini dışarıya sızdıran, kötü niyetli işçiye tazminat ödemez, bu durumda tazminat otomatik olarak fona aktarıldığında işçi işverene karşı sadakat borcunu yerine getirmeyebilir. Kötü bir örnek ancak örneklerini sıkça gördüğümüz işyerinde hırsızlık ve buna benzer kötü durumlarda işveren kıdem tazminatı ödemez bu durumlarda olan işçi dahi kıdem tazminatını alabilecek, bu ve buna benzer durumlarda çalışma hayatında dengeyi bozulacaktır.
İŞÇİ NEDE OLSA TAZMİNATININ HER AY FONA AKTARILIYOR MANTIĞIYLA İŞİ BIRAKABİLİR
Kıdem tazminatı fona devrolabilir ancak mevcut 4857 sayılı iş kanununda işçinin kötü niyet, bilerek kusurlu harekette bulunması örneğin alkollü işe gelmesi gibi durumlarda işveren işçiyi işten çıkardığında işverenin bu durumda olan işçi için fona ödediği paraların işverene derhal iade edilmesi gerekmektedir.
Kıdem Tazminatı Fonu'nun devlet açısından da bir geri dönüşü var.
İŞVERENİN PRİMLERİ ÖDEYEMEMESİ DURUMUNDA FON ÖDEME YAPACAK MI, YAPARSA BU PARAYI KİMDEN ALACAK?
İşverenin çalıştırdığı işçiler için SGK'ya her ay aylık prim bildirgesi verdiğini belirtiyor. "İşçi için Kıdem Tazminatı Fonu bu prim bildirgesinin içinde yer alacak ancak işveren primlerini ödemez, ya da ödeyemez durumda olursa işçi için Kıdem Tazminatı Fonu ödeme yapar mı, yaparsa bunu kimden alacak?"
TERCİH ÇALIŞANLARINDIR.